Pochodzenie nazwiska Kielak

Ujęcie historyczno-etymologiczne autorstwa doktora Zbigniewa Kaźmierczyka

1. Nazwisko pochodzące od nazwy miejscowości zawierającej podstawę -kiel, na przykład Kielno. Od nazwy Kielno mogło powstać nazwisko Kielak w rezultacie wyparcia formantu -no przez formant oznaczający mieszkańca danego miasta -ak.
W wariancie pośrednim nazwisko Kielak mogło powstać od miejscowości Kielno za pośrednictwem nazwiska Kielniak utworzonego w regularnym procesie powstawania wyrazów pochodnych (derywacja regularna). W ciągu nazw Kielno - Kielniak, Kielak powstał w rezultacie tendencji do skracania wyrazów pochodnych w procesie słowotwórczym (derywacja dezintegracyjna). Stało się tak za sprawą formantu -ak, który spowodował zanik formantu -no w wyrazie Kielno=Kielak jak również głoski -ni w nazwisku Kielniak=Kielak (jest to aktywność przez zmiękczenie; -ak miękcząc podstawę słowotwórczą powoduje wypadnięcie również miękkiej cząstki -ni , ponieważ dwie miękkie cząstki nie są potrzebne, zostaje -ak miękczący skuteczniej).
W nazwisku Kielak formant -ak może oznaczać nie tylko mieszkańca Kielna, ale także ziemi kielnieńskiej. Podobnie jak Krakowi-ak oznacza mieszkańca Krakowa jak również mieszkańca najbliższych okolic. Kielno, ziemia kielnieńska to okolica nad jeziorem niedaleko Wejherowa.
Wymieniane w 1323 roku jako Kelne, inter Kelnam. Kaszubskie: Kielno.
Nazwa toponimiczna od wyrazu kieł, gwarowe kło = poręba leśna. Czyli Kielno to osada powstała na obrzeżu poręby leśnej ( kło - kieł - Kielno). Zatem Kielak (nazwisko odnotowane w roku 1630) to mieszkaniec miejscowości powstałej przy porębie leśnej lub jej okolicy.
(Można dodać, że proces skracania wyrazu pochodnego widoczny w nazwisku Kielak zachodzi w nazwiskach z rozmaitymi formantami, np. -ski: Wadowice - Wadowicki - Wadowski).

2. W drugim wariancie, jako nazwisko patronimiczne, Kielak może się wywodzić z celtyckiego imienia Kilian (Kielian). Wskutek zastąpienia formantu -an przez -ak powstało nazwisko syna Kiliana. Formant -ak oznacza w tym przypadku nie miejsce, ale przodka, -ak = syn Kiliana. W podstawie słowotwórczej kil przeszło w kiel w procesie obniżenia artykulacyjnego: i : e (-i zachowało funkcję zmiękczania ustępując -e). Podleganie samogłosek procesowi obniżenia artykulacyjnego jest dobrze udokumentowanym procesem fonetycznym.
Kilian oznacza: mnich lub mały bojownik, rycerz.

3. Podstawa kiel w nazwisku Kielak może pochodzić również od wyrazów zaczynających się na kiel, na przykład kieł lub kielich. Powstały od nich takie nazwiska jak Kiela (1440), Kielac, Kielać, Kielak (1630). W tym wariancie nazwisko Kielak pochodziłoby od podstawy oznaczającej ząb boczny lub kielich.

4. Według doktora Łukasza Maurycego Stanaszka z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie bardzo możliwe jest również iroszkockie pochodzenie rodziny, gdyż Kielanami, Kielakami nazywano potocznie osadników szkockich, czcicieli św. Kiliana.